Bütünleyici Düşünceler

Hem mimarî hem günlük dilde sarf ettiğimiz  gökdelen kelimesi, İngilizce skyscraper yahut  Fransızca  gratte-ciel  kelimesinin tedirgin bir çevirisidir.  Halbuki ne İngilizce  to  s crape ,  ne de Fransızca  gratter  fiili  delmek  anlamına gelir... B u fiiller,   tırmalamak veya kazımak anlamındadır. Yani  sivri bir cismi bir yüzeye diklemesine batırmak yerine, bastırarak yanlamasına sürümek ...  Neredeyse tüm dillerdeki gökdelen anlamına gelen kelimeler böyle iken Türkçedeki bir istisnadır. B u garipliği fark edenler, dünya ile uyumlu olmak uğruna kelimeyi  gök tırmalayan  olarak çevirmişse de bu kelime tutmamıştır. Nedeni aslında bu çevirinin de bir şekilde yanlış ve köksüz olmasıdır. İzah edeceğim... Bildiğimiz yüksek binaların,   tepesindeki sivri televizyon anteniyle Gök kubbeyi   delmesi hayal edilebilir, peki  ama bu kazımak nereden çıktı? Bina hareket etmiyor ki...  Tüm dünya sözleşmiş gibi niye böyle tuhaf bir adda anlaşmışlar?  Göğü delmekten bahseden  Türkçesi daha mantıklı

Bu blogda yapmak istediklerimden biri, mimari kelimeleri incelemek... Kelimelerin kökenine büyük bir ilgim var, on yılı aşkındır internette bolca erişilebilen iyi kaynaklar sayesinde kelimelerin kökenleri hakkında merakımı giderebiliyorum. Dahası, Türkçenin diğer bazı güçlü dillerle (Avrupa dilleri, Farsça, Arapça...) eskiye dayanan bağlantılarını keşfedebiliyorum. Bunlar gerek etimolojik, gerek semantik (anlama dair) bağlantılar. Ve yine görüyorum ki bugün özellikle mimari sahada kullandığımız kelimelerin çoğu maalesef  köksüz ve tatsız kelimeler. Üstelik dilimizin geçmişinde bir hayli köklü ve lezzetli kelimeler var olmasına rağmen... Bu yazı dizisinin konusu ve amacı bazı sağcı muhafazakar entelektüellerin yaptığı gibi dil devrimini yermek ve öncesindeki Geç Osmanlıca ( veya Yeni Osmanlıca)  kelimelerini övmek değildir (haklı olduğu yanları varsa da). Aslına bakarsanız mimarlık gibi çoğu sahada ortaya konmuş Geç Osmanlıca terimler de tıpkı Dil Devrimi Öz Türkçe terimleri gibi uydurm